شیوه تبلیغ انبیاء اولوالعزم در قرآن کریم

همواره انسان در طول زندگی، سوالهایی برایش مطرح بوده اینکه برای چه و از کجا آمده؟ و اکنون باید چگونه زندگی کند؟ خدای متعال که انسان را با فطرتی پاک آفرید، فطرتی که مبدا و مقصدش از او و بسوی اوست اما در این میان موانعی چون جهل و غفلت و یا عناد و غرور، فطرت او را از اصل خویش جدا کرده و اینجا خدای مهربان برگزیدگان خود یعنی پیامبران را فرو فرستاده تا انسان را به آنجایی که تعلق دارد، راهنما باشند. و نیز چون او بندگانش را بهتر از هر کس می شناخت به فرستادگانش آموخت که آنها را چگونه دعوت نمایند "ادع الی سبیل ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه و جادلهم بالتی هی احسن" و البته اگرچه این فرمان به خاتم انبیاء و مرسلین است اما قطعاهمان شیوه ای است که دیگر انبیاء نیز داشته اند زیرا: الف : هدف تمامی انبیاء طبق آیات قرآن کریم یک چیز بوده چرا که پیامبر اسلام جز به آنچه که انبیای سلف مردم را دعوت می نمودند به چیز دیگری دعوت نمی نمود. "وما ارسلناک من قبلک الا رجالا نوحی الیهم من اهل القری" ب : و نیز طریقی که مردم معاصر پیامبر اسلام "صلی الله علیه و آله" پیمودند همان طریق امم گذشته بوده است "کذلک فعل الذین من قبلهم فهل علی الرسل الاالبلاغ المبین" پس قطعا انبیای اولوالعزم نیز باید با بهترین شیوه به تبلیغ بپردازند که آن همان شیوه ای است که خدای متعال به حضرت رسول فرمان داد. البته شیوه از نظر اصول و اساس یکی بوده است ولی در فروع و جزئیات با توجه به شرایط مکان و زمان و روحیات مردم و غیره تفاوتهایی داشته اند. بخش نخست شیوه حکمت است که در دو قسم حکمت علمی یا سخنان حکیمانه و حکمت عملی یا رفتار و سیره انبیاء بیان شده است . شیوه دوم موعظه حسنه که غالبا در محورهای انذار و تبشیر و تذکر و موارد گوناگون دیگر مطرح شده است سومین شیوه جدال احسن که در دو قسم مطرح شده است جدال لفظی یا علمی که گاهی جنبه روانی هم داشته است . جدال عملی یا جهاد و مقابله که جز در مورد پیامبر اسلام با ارائه معجزاتی از سوی خداوند که در قالب عذاب الهی و نجات پیامبرانش بوده است . و در مورد پیامبر اسلام "صلی الله علیه و آله" که به حسب ضرورت در قالب مبارزه و جهاد بوده و البته در این هم ایشان از موعظه و اتمام حجت دریغ نکرده اند و خلاصه کلام حرف تمام انبیاء دعوت به دین اسلام بوده و تنها دینی که انسان را به مقصد می رساند و هر کس باید این پیام را با تمام وجود بگیرد و نیز مبلغ آن باشد.